WAA MAXAY ALZHEIMER, WAA MAXAY ALZHEIMER WAA, SIDII AAD U HESHIISATO ALZHEIMER

WAA MAXAY ALZHEIMER?
Waxaa keena isbeddelo maskaxda ku dhaca. Oo waxaa markii ugu horeysay lagu sharxay Alois Alzheimer ee 1907. Waxaa sababay burburka laba borotiin oo waxyeelo leh. Waa nooca ugu badan ee 'waallida'.
Guud ahaan, sababta da 'da' 60 'iyo wixii ka sii weyn lama garanayo. Waxay sababeysaa carqaladeynta qaab dhismeedka maskaxda ee caafimaadka waxayna carqaladeysaa shaqada maalinlaha ah ee qaabdhismeedka maskaxda iyo bulshada. Isku celcelis ahaan, 65 wuxuu ku dhacaa mid ka mid ah qof kasta oo ka mid ah 15 qof ka weyn da'da. 80 - Marka 85 uu dhaafo da'da, sicirkaani wuxuu ku kordhayaa mid ka mid ah labadii qofba. Dunida oo dhan, in kabadan hal milyan oo dad ah ayaa la dagaallamaya 20.
In kasta oo sababta dhabta ah aan la garaneyn, waxay dhacdaa marka unugyada maskaxda ay baaba'aan kahor waqtiga caadiga ah oo ay yaraadaan oo ay waayaan waxqabadkooda. Marxaladaha dambe ee cudurka, kartida qofku u leeyahay inuu is-muujiyo ama is-dhiibto waxay u horseedi kartaa xaalado ay ka mid yihiin kala-dhantaal la’aan xagga aragtida ah, luminta awooda caqliga iyo is bedelka shaqsiyadeed. Mustaqbalka, bukaanku wuxuu ku tiirsanaan karaa sariirta inkasta oo ayna awoodin inay is daryeesho. Waxay noqdaan kuwa aan awoodin inay buuxiyaan baahiyahooda maalinlaha ah.
CIIDAMADA KHATARTA
Markuu da'da 60 dhammaado, dhacdada cudurka waa iskucelcelis 10%. Markii la gaaro 80, sicirkan wuxuu u kordhayaa 50%. Dadka leh naafanimo garaad yar ayaa u badan inay cudurka qaadaan. Khatarta cudurka waa labanlaab shan sano gudahood.
Astaamaha ALZHEIMER
Soo-muuqashada iyo muujinta astaamaha ayaa is beddeli kara iyadoo ay ugu wacan tahay astaamaha hidda-wadaha, qaab nololeedka, dhaqanka iyo uruurinta muhiimka ah. Shaqsigu wuu isbedelaa, shaki laga qabo ama dabeecad la yaab leh, hawl maalmeedka oo adag, jahwareer, xusuusta oo xumaata, sida astaamaha. Waxa kale oo jira dhibaatooyin ay ka mid yihiin dhibaatooyin xagga qorshaynta ah iyo xallinta dhibaatooyinka, dhibaatooyinka ku haysta qabashada shaqadii uu hore u qabtay shaqsiga, dhibaatooyin xagga go'aan qaadashada ah, dhibaatooyin xagga hadalka iyo qorista, iyo ka fogaanshaha jawiga bulshada. Waxay abuurtaa isbedel dabeecadeed waxayna sababeysaa carqaladeyn cilmu-nafsiga. Calaamadaha sida ka fogaanshaha mas'uuliyadda iyo karti la'aanta ku shaqeynta ayaa dhici kara. Hurdo la'aanta iyo dhibaatooyinka nafaqada, hoos u dhaca rabitaanka qubeyska, iyo is dhexgalka ayaa sidoo kale ku dhaca astaamaha qaarkood.
DAAWEYNTA ALZHEIMER
In kasta oo aysan jirin daweyn la taaban karo ee cudurka, daawooyin kala duwan ayaa loo isticmaalaa in lagu yareeyo horusocodka cudurka. Hawshan, ogaanshaha hore waa muhiim isla markaana daaweynta ma aha in loo daayo. Deegaanka ku habboon waa in la dejiyaa si looga hortago cudurka inuu u sii gudbo.
ILAALINTA ALZHEIMER
In kasta oo aysan qoyska ku jirin raaxo-darro noocaas ah, waxbarashadda wanaagsan iyo heerka dhaqan-dhaqaale, sameynta isboortiga iyo socodka si joogto ah ayaa loo yareeyaa khatartaas, cunnada waa in laga fogaadaa. Xakamaynta isticmaalka shukulaatada mugdiga ah iyo maareynta walwalka ayaa ka mid ah sababaha yareynta khatartan. Sidoo kale waa muhiim in la xakameeyo miisaanka oo aan la seexan nalka habeenkii. Sidoo kale waa muhiim in la yareeyo aalkolada iyo isticmaalka sigaarka iyo in la xakameeyo dhibaatooyinka dheef-shiid kiimikaadka. Saamiga B12 ee sare wuxuu yareeyaa halista cudurka Alzheimer, laakiin cunnooyinka khudradda xad dhaafka ah waxay kordhiyaan halista cudurka Alzheimer. Cunnooyinka hodanka ku ah Omega-3 waxay yareeyaan khatartan. Isku dheelitirka Folic acid sidoo kale waxay muhiim u tahay ilaalinta alzheimer. Daawooyinka ka hortaga acetylcholine aan waxtar lahayn ayaa sidoo kale kordhiya halista. Aluminium waa in laga fogaadaa. Tusaalooyinka waxaa ka mid ah waxyaabaha ka hortagga dila xayawaanka, maacuunta wax lagu karsado oo aan ahayn qoryaha. Waa in taxaddar la muujiyaa si loo qaato fitamiin D-ga. Ka fogow adeegsiga macaaneeyeyaasha macmalka ah.